مرحله اول اجراي پروژه فيبر نوري شهري در تهران بزرگ در سال 1370 با بكارگيري 5200 كيلومتر فيبر نوري براي تامين توسعه ارتباطات 42 مركز تلفن آغاز و با 176 سيستم 140 مگابيت بر ثانيه بكار گرفته شد و در شهرستانها اجرا پروژه فيبر نوري در هفت شهر بابل ، اصفهان ، تبريز ، مشهد ، اهواز ، شيراز و همدان آغاز و به 30 شهر ديگر تعميم داده شد . در اين راستا km 850 فيبر براي توسعه كمي و كيفي ارتباطلت بيم مراكز در شهرهاي مذكور مورد استفاده قرار گرفته است .

اولين فيبر نوري بين شهري به طول 54 كيلومتر بين تهران و كرج اجرا گرديد و در ادامه آن طرح فيبر نوري چهار مسير با طول 516 كيلومتر در چهار مسير تهران ساوه ، تهران گرمسار ، تهران قزوين و ارتباط بين ساختمان ميدان امام خميني و مجتمع مخابراتي انقلاب اسلامي به اجرا گذاشته است .

بخشي از شبكه اصلي فيبر نوري بالغ بر2200 كيلومتر مربوط به پروژه فيبر نوري بين المللي TAE است كه با نصب و راه اندازي اين پروژه آسيا و اروپا از طريق كابل نوري به يكديگر مرتبط شده و ايران در اين مسير يكي از مراكز مهم ترانزيت مخابراتي است .

همچنين مي توان به نصب و راه اندازي پروژه فيبر نوري TAE داخل كشور از مرز باجگيران تا مرز بازرگان و نصب و راه اندازي پروژه راديويي فيبر نوري TAE و سيستم پشتيباني فيبر نوري در تركمنستان اشاره كرد . فناوري مورد استفاده براي سيستم هاي انتقال SDH مي باشد كه ظرفيت آن براي تجهيزات راديويي 155 مگابيت در ثانيه و براي تجهيزات فيبر نوري 2.4 گيگابيت در ثانيه است و با به خدمت گرفتن اين فناوري انتقال 30000 كانال صوتي روي هر زوج تار فيبر نوري امكان پذير خواهد بود .

شايان ذكر است شركت توليد فيبر نوري و برق خورشيدي در سال68 در راستاي نيل به خود كفايي صنعتي و تامين نياز روز افزون شبكه هاي مخابراتي كشور تاسيس شد . ظرفيت اسمي اين شركت سالانه 50 ميليون متر رشته فيبر نوري است كه بالغ بر 2 ميليون دلار صرفه جويي ارزي را در بر دارد و ضمن آنكه در اين شركت سلول و پنل خورشيدي نيز به منظور تامين برق استگاه هاي مخابراتي دور افتاده ، ارتفاعات و روستاهاي فاقد برق شبكه توليد مي شود .

كم هزينه اما داراي كيفيت بهتر و كاربرد بيشتر ، شيشه و نور را براي ارسال اطلاعات راه حل منطقي يافت و در نهايت ، الياف نوري را مناسبتر از كابلهاي فلزي تشخيص داد .

اولين كساني كه در قرون اخير به فكر استفاده از نور افتاده اند ، انتشار نور را در جو زمين تجزيه كردند آنان وجود موانع مختلف در جو زمين تجزيه كردند آنان وجود موانع مختلف در جو زمين را ناديده گرفتند و براي انتشار اطلاعات نوري با اشكال مواجه شدند . گرد و خاك وجود گازها ، دود و ديگر آلوده كنندگان موجود در فضا علاوه بر وجود برف و باران و مه ، از موانع عمده بر سر راه انتقال پيام و برقراري ارتباط به حساب مي آمدند . به اين ترتيب آدمي فكر استفاده از فضا و جو را به عنوان محيط انتشار ارتباط نوري به فراموشي سپرد . بعدها استفاده از لوله و كانال براي هدايت نور در داخل آن بوسيله عدسي و آينه مطرح گرديد تا نور از اختلالاتي كه در جو پيش مي آيد ، مصون بماند . نور در داخل اين كانالها بوسيله آينه ها و عدسي ها هدايت مي شد . اما از آنجائيكه تنظيم آينه و عدسي ها كار بسيار مشكلي مي نمود ، استفاده از اين وسيله براي انتقال اطلاعات و برقراري ارتباط ميان فواصل دور عملا غير عملي تشخيص داده شد و مطرود ماند .

كائو و كوكهام انگليسي براي اولين بار استفاده از شيشه را به عنوان محيط انتشار مطرح ساختند . آنان مبناي كار خود را بر اين گذاردند كه به سرعتي حدودي 100 مگابيت بر ثانيه و بيشتر بر روي محيط هاي انتشار شيشه دست يابند . اين سرعت انتقال با تضعيف زياد انرژي همراه بود . اين دو محقق انگليسي كاهش انرژي را تا به آنجا مي پذيرفتند كهكمتر از 20 دي سي بل نباشد . گرچه آنان در رسيدن به هدف خود ناموفق ماندند اما شركت آمريكائي (كورنينگ گلس) به اين هدف دست يافت .

در اوايل سال 1960 با اختراع اشعه ليزر ارتباطات فيبر نوري ممكن گرديد به نحويكه طراحي يك منبع نوري تعديل شده كه بتئاند اطلاعات را انتقال دهد ، ارائه گرديد .

در سال 1966 دانشمندان در اين نظريه كه نور در طول الياف شيشه اي هدايت مي شود ، پيشرفت كردند كه حاصل آن از كابلهاي معمولي بطور قابل ملاحظه اي سودمندتر بود .

در سال 1970 اولين فيبر نوري تجارتي در دسترس قرار گرفت . اينگونه فيبرها تنها 0.1 كابلهاي كواكسيل ، افت (LOSS) داشتند در حاليكه يك تار فيبر نوري مدرن تنها در حدود DM/KM براي سيستمي با MBIT 140 در مقايسه با D.B 3 در كابل كواكسيل ، افت علائم داشت .

توسعه تكنولوژي فيبر نوري از سال 1980 به بعد باعث شد كه همواره مخابرات نوري به عنوان يك انتخاب مناسب مطرح باشد تا سال 1985 در دنيا نزديك به دو ميليون كيلومتر كابل نوري نصب شده و مورد بهره برداري قرار گرفته است .

از شاخص ترين پروژه هاي فيبر نوري بين المللي كه تا به امروز مورد بهره برداري قرار گرفته عبارتست از :

• پروژه فيبر نوري TAE

فيبر نوري سبكتر و ارزانتر از كابل مسي است و حجم كمتري را اشغال مي كند . ظرفيت انتقال فيبر نوري چندين هزار برابر كابل مسي است ، بطوريكه در كشور ژاپن ، يك تار فيبر نوري 9500 ارتباط و در ايران مي تواند حدود 4000 ارتباط تلفني را برقرار كند .

فيبر نوري فاقد اثرات نويز محيطي است و طول عمرش هم بيشتر است ، همچنين در انتقال اطلاعات تلفات كمتري دارد .

در مخابرات : براي انتقال پيام هاي مخابراتي با سرعت و ظرفيت بالا در ارتباط بين مراكز تلفن شهري و انتقال اطلاعات شبكه رايانه اي و همچنين براي برقراري ارتباط تلويزيوني به صورت CABLE-TV

در پزشكي : براي اندوسكپي و جراحي ليزري

در صنعت : براي انتقال نور ليزر به منظور برش دقيق فلزات ، شبكه بندي رايانه اي صنعتي

در حسگرها (SENSORS): به منظور اندازه گيري فشار جريان برق ، حرارت ، پلاريزاسيون ، شتاب و چرخش

در امور نظامي: براي هدايت موشكهاي محل ياب و ...

تاريخچه فيبر نوري :

استفاده از نور به عنوان وسيله اي براي ارتباط ، پديده جديدي نيست . بشر اوليه از نور براي ارسال پيام استفاده مي كرد و با فرستادن علائم به صورت دود كه خود نوعي ارتباط نوري بود ، مقاصد خاصي را به ديگران ابراز مي كرد .

تا مدتها دود تنها وسيله ارتباطي ميان افراد قبايل دور از هم بشمار مي آمد . بشر پس از مدتي دريافت كه از نور مي توان براي فرستادن پيام و رمز از طريق فانوسهاي دريائي نيز بهره بگيرد . تجربيات اوليه و ابتدايي بشر ، در قرون بعد به صورت پيشرفته تري بكار گرفته شد .

براي برقراري ارتباط و انتقال پيام ، وجود فرستنده ، گيرنده و محيط انتشار ضروري است . در سيستم هاي مخابراتي كابل به عنوان يكي از محيط هاي انتشار و انتقال اطلاعات از فرستنده گيرنده بكار مي رود . بشر از مدتها پيش ، فكر استفاده از كابلهاي ديگر به جاي كابل فلزي را در سر مي پروراند و براي جايگزيني سيستم مخابرات و مراكز تحقيقاتي به ارتباطات باسيم و فناوري هاي روز ، يعني فيبر نوري چشمگير تر شد ، تا انجا كه ، در خيلي از كشورها شبكه تلويزيوني كابلي (CABLE-TV) و ISDN مجهز به سيستم پيشرفته انتقال فيبر نوري شده است .

علم اپتيك و ضرورت پيدايش فيبر نوري :

توجه فيزيكدانان و مطالعات و تحقيقات آنان در زمينه شناخت نور ، تجزيه و شكست آن در منشور و عدسي ها ، بازتاب و انعكاس آن در آيينه ها و بدست آوردن قوانين مربوط به آن ، موجب پيدايش علم اپتيك شد . اختراع ميكروسكوپ ، تلسكوپ ، دوربين ، عينك ، لنز و ليزر و... و كاربردهاي وسيع آنها در صنعت ، نجوم ، پزشكي و ... از دستآوردهاي مخابراتي را توسط فناوري فيبر نوري در يك گستره وسيع شاهد هستيم .

فيبر نوري چيست ؟

فيبر نوري به عنوان محيطي براي انتقال امواج نوري مورد استفاده قرار مي گيرد و از تار شيشه اي sio2 ساخته مي شود ، كه سطح مقطع آن شامل دو ناحيه هسته و غلاف با ضريب شكست متفاوت مي باشد . فيبر نوري انرژي نوري را حمل مي كند و با استفاده از پديده فيزيكي بازتاب كلي ، سيگنال نوري ، به عنوان سگنال كاربر ، پيام هاي مخابرات را از محيط هسته فيبر به يك نقطه ديگر انتقال مي دهد .

فناوري فيبر نوري به صورتي است كه علائم SIGNALS به شكل نور ارسال مي شود . شفافيت الياف فيبر نوري به حدي است كه اگر ديواري به ضخامت 70 مايل از آنها درست شود و شمع روشني در پشت آن بگذاريم ، شمع ديده خواهد شد . سرعت سيگنال ها در فيبر نوري و سيم مسي برابر سرعت نور است ، اما آنچه كه فيبر نوري را بر رشته هاي مسي برتري داده است ، پهناي باند آن است ، به طوري كه با استفاده از WDM مي توان روي يك فيبر نوري به طور همزمان بيش از 1.5 ميليون مكالمه تلفني را انتقال داد . فيبرهاي نوري ، محيطي شفاف براي انتشار نور هستند و شيشه به عنوان محيطي شفاف و كم تضعيف در مخابرات نوري كاربرد بسزايي دارد . با پيشرفت صنعت مخابرات و هم راستا با ظهور ارتباطات ماهواره اي به نظر مي رسد كه كابل هاي مسي قدرت و سرعت انتقال مقادير زياد اطلاعات را ندارد و از اين رو بود كه كابل هاي نوري مورد توجه قرار گرفت . به طوريكه در سال 1970 ميلادي ارتباطات نوري به واقعيت پيوست و از سال 1979 ميلادي مخابرات نوري با استفاده از فيبر نوري ، از نمونه هاي آزمايشگاهي خارج و به عنوان يكي از جديد ترين پديده هاي صنعت مخابرات جهان معرفي و مورد بهره برداري در سطح وسيع قرار گرفت . در ايران از سال 1364 بحث استفاده از فيبر نوري شروع شد و پروژه كابل نوري تهران-كرج موجب گسترده شده اين بحث شد .

فيبر نوري و سير تحول آن در شبكه مخابراتي ايران :

مقدمه :

از ويژگي هاي بشر ، پويندگي و كمال گرايي است ، كه به دنبال آن سير تحولات بشري در طول تاريخ صورت گرفته است . عبور از عصر حجر ، رسيدن به دوره كشاورزي و بعد از آن عصر صنعت ، ورود به دوره رايانه ها و ابر رايانه ها ، انسان ابزار ساز را به يك طراح مبتكر و سازنده هوش مصنوعي تبديل كرده است . برقراري ارتباط از راه دور ، در تمام دوران تاريخ بشري ، از آمال و آرزوهاي بزرگ آدمي بوده است . برقراري ارتباط ، از طريق ايجاد دود ، توسط سرخپوشان ، ارسال نامه ها ، توسط كبوترهاي نامه بر و چاپار ، اختراع مورس و سپس تلفن ، نمونه هايي است كه بشر ، در اعصار مختلف توانست ، دامنه ارتباط خود را با پيرامونش توسعه دهد . در عصر رايانه ها و ماهواره ها ، بشر مي تواند در آن واحد ، تصوير ، صدا و ديگر اطلاعات مورد نياز خود را در حداقل زمان ، ارسال و يا دريافت كند . همزمان با ورود به قرن 21 و علي رغم توسعه و پيشرفت ارتباطات راديويي و ماهواره اي و بدليل انتشار روز افزون امواج الكترومغناطيسي ، در فضاي جو و بدنبال آن ، ايجاد آلودگي صوتي در شهرهاي بزرگ ، توجه دست اندركاران صنعت يك پهناي باند kbps 1024 اين دانشگاه را با اينترنت سازمان پژوهش هاي علمي ايران متصل نمود و امكان استفاده از بانكهاي اطلاعاتي داخلي همانند رزنت را فراهم نمود و در حال حاضر نيز اين ارتباط برقرار است .

براي اتصال به اينترنت ابتدا يك پهناي باند kbps 64 از طريق مركز ديتاي مخابرات مورد استفاده قرار مي گرفت و بعد از اين پهنا به kbps128 ارتقاء يافت . هم اكنون اين پهناي باند براي سيستم پست الكترونيكي و دامنه تام استفاده مي شود .

فراهم شدن بستر فيبر نوري و ارتباطات سيمي و بدون سيم بين اين مركز و ساير دانشكده ها و واحدها ايده استفاده از خطوط پر سرعت براي اتصال به شبكه اينترنت و منابع آنرا مطرح كرد و به همين منظور داشتن يك خط قابل اطمينان ، اختصاصي و پر سرعت از طريق ارتباطات ماهواره اي بعنوان يك راه حل مناسب ارائه گرديد .

در ابتدا يك پهناي باند mbps 1 در نظر گرفته شد و با توجه به ترافيك بسيار بالاي شبكه داخلي به عنوان اين پهناي باند mbps 2 و سپس به mbps4 ارتقاء يات . شايان ذكر است كه اين ارتباط از بهترين backbone فيبر نوري واقع در اروپا استفاده مي نمايد .

http://www.zanjansadra.com/index.php?method=view&cat=6&group=32&service=2&id=14152